Piękno zbawia świat

Nicolas Poussin - Znalezienie Mojżesza

Nicolas Poussin w swej twórczości poświęci wiele miejsca na zobrazowanie historii Mojżesza i ludu wybranego, jest autorem aż 19 obrazów i kilku gwaszów dotyczących tego tematu. Kilkukrotnie maluje także epizod samego znalezienia Mojżesza. Zrządzenia losu oraz Opatrzność Boża wpływająca na los człowieka to temat, który niezwykle go inspiruje i zdaje się wyzierać spośród większości płócien jego autorstwa. Jak zatem wygląda jego interpretacja tego wydarzenia, malowana w 1638 roku. Posłuchajmy!

Donato Bramante – Santa Maria presso San Satiro

Kościół Santa Maria presso San Satiro to prawdziwa architektoniczna perełka i zarazem pierwsze architektoniczne dzieło Donato Bramante, który znany był do tej pory wyłącznie, jako malarz.  Swoje doświadczenie mógł on wykorzystać malując we wnętrzu kościoła nieistniejące prezbiterium! Dlaczego prezbiterium jest tylko pozorne i skąd w architekturze lombardzkiej zamiłowanie do planów centralnych? Na te pytania odpowie dzisiejsza audycja Piękno zbawia świat.
Carlo Dell'Orto, CC BY-SA 4.0  via Wikimedia Commons
Helvio ricina, CC BY-SA 4.0  via Wikimedia Commons
Parsifall, CC BY-SA 4.0  via Wikimedia Commons

Paul Bril – Historia Jonasza

Wzburzone morze, statek o wydętych żaglach miotanych wiatrem, kłębiące się chmury, ostre skały i fragment ruiny - baszty lub wieży  - wiele mogłoby wskazywać na to, że mamy do czynienia z późniejszym o kilka wieków romantycznym pejzażem. Jest jednak jeden ważny szczegół w obrazie, który sprawia, że tę marinę zaliczyć musimy do niezwykle modnych w XVI i XVII w. w całej Italii tzw. capricci -  pejzaży fantastycznych. Tym elementem jest oczywiście ogromna, drapieżna ryba, która podpływa do burty statku. Czyją historię znamionować może taka sceneria? Oczywiście biblijnego proroka Jonasza.

Michał Anioł – Nawrócenie w. Pawła

Fresk z Nawróceniem św. Pawła w Kaplicy Paulińskiej, w Pałacu Watykańskim, to jedno z ostatnich dzieł malarskich Michała Anioła. W sobie własny, mistrzowski sposób artysta przekazuje nam interpretację wydarzeń jakie miały miejsce pod Damaszkiem. Kompozycja oparta jest na kontrastach. Świadkami tytułowego nawrócenia, które dokonuje się nie tylko w sercu ale i w widoczny sposób na twarzy głównego bohatera, są postacie z górnej i dolnej strefy obrazu.  Aniołowie towarzyszący Jezusowi obserwują to wydarzenie raczej biernie, zdezorientowani towarzysze Szawła oraz przestraszony koń wydają się nie rozumieć zjawiska, którego doświadczają. Odmienna, spokojna jest reakcja samego Szawła, który wydaje się rozumieć, że w swojej gorliwości walczył z samym Bogiem.

Hieronim Bosch – Tryptyk z kuszeniem św. Antoniego

Nigdy wcześniej w dziejach sztuki, ani nigdy później, tematu kuszenia pustelnika z pierwszych wieków chrześcijaństwa nie zdominowały na płótnie, czy  jak w tym przypadku, na desce obrazu legiony monstrualnych demonów. Kuszenie - epizod z życia św. Antoniego, posłużył niderlandzkiemu artyście do zaprezentowania wyjątkowych umiejętności w materializowaniu w obrazie świata wewnętrznego głównego bohatera. Bosch wykorzystując swoją wizyjność i nieskrępowaną wyobraźnię a także czerpiąc ze średniowiecznego bestiariusza, lokalnych wyobrażeń i wierzeń ludowych personifikuje lęki i pokusy św. Antoniego, nadając atakującym go demonom zoomorficzno – architektoniczne postacie.

Donato Bramante – Tempietto

Niewielka świątynka powstała na zlecenie hiszpańskiej pary królewskiej – Izabelai Kastylijskiej i Ferdynanda Aragońskiego, upamiętnia miejsce śmierci św. Piotra Apostoła. Forma martyrium nawiązuje do antycznego tolosu z wydzieloną cellą wewnętrzną. W fasadzie widzimy toskańskie kolumny oraz fryz tryglifowo – metopowy. Symetria, harmonia i rytm – te trzy składowe, wyznaczające architekturę dojrzałego renesansu, rzucają się w oczy od pierwszego spojrzenia na precyzyjne formy, zbudowanej przez Bramantego w Rzymie, niezwykłej budowli.
Labicanense, CC BY 4.0  via Wikimedia Commons

Pieter Bruegel – Pokłon trzech króli na śniegu

Zimowy, surowy pejzaż, codzienne życie niewielkiej miejscowości i paradny pochód magów – składają się na kolejne przełomowe dzieło Pietera Brugela. Tym razem artysta usytuował scenę tytułową w lewym, dolnym rogu obrazu. Tam w biednej drewnianej chacie dostrzegamy Maryję z Dzieciątkiem, Centrum obrazu wypełnia bogaty orszak, ludzi i zwierząt zmierzający do narodzonego Króla Królów. Z prawej strony widzimy popadający w ruinę pałac podtrzymywany wspornikiem – nieuchronny symbol upadku władzy Heroda, namiestnika cesarstwa rzymskiego.

Pieter Bruegel – Rzeź niewiniątek

Na głównej ulicy niewielkiego, niderlandzkiego miasteczka pomiędzy domami mieszczan a Gospodą pod  Gwiazdą dokonuje się tytułowa masakra. Lament matek, rozpacz i bezradność ojców, błaganie o litość, zostają skontrastowane ze spokojem zimowego pejzażu oraz obojętnością żołnierzy. Breugel po raz kolejny ucieka się do sposobu, by za pomocą sceny religijnej nawiązać do czasów sobie współczesnych i wyrazić sprzeciw wobec terroru wprowadzanego w Niderlandach przez władców katolickiej Hiszpanii.