Piękno zbawia świat

Donato Bramante – Tempietto

Niewielka świątynka powstała na zlecenie hiszpańskiej pary królewskiej – Izabelai Kastylijskiej i Ferdynanda Aragońskiego, upamiętnia miejsce śmierci św. Piotra Apostoła. Forma martyrium nawiązuje do antycznego tolosu z wydzieloną cellą wewnętrzną. W fasadzie widzimy toskańskie kolumny oraz fryz tryglifowo – metopowy. Symetria, harmonia i rytm – te trzy składowe, wyznaczające architekturę dojrzałego renesansu, rzucają się w oczy od pierwszego spojrzenia na precyzyjne formy, zbudowanej przez Bramantego w Rzymie, niezwykłej budowli.
Labicanense, CC BY 4.0  via Wikimedia Commons

Pieter Bruegel – Pokłon trzech króli na śniegu

Zimowy, surowy pejzaż, codzienne życie niewielkiej miejscowości i paradny pochód magów – składają się na kolejne przełomowe dzieło Pietera Brugela. Tym razem artysta usytuował scenę tytułową w lewym, dolnym rogu obrazu. Tam w biednej drewnianej chacie dostrzegamy Maryję z Dzieciątkiem, Centrum obrazu wypełnia bogaty orszak, ludzi i zwierząt zmierzający do narodzonego Króla Królów. Z prawej strony widzimy popadający w ruinę pałac podtrzymywany wspornikiem – nieuchronny symbol upadku władzy Heroda, namiestnika cesarstwa rzymskiego.

Pieter Bruegel – Rzeź niewiniątek

Na głównej ulicy niewielkiego, niderlandzkiego miasteczka pomiędzy domami mieszczan a Gospodą pod  Gwiazdą dokonuje się tytułowa masakra. Lament matek, rozpacz i bezradność ojców, błaganie o litość, zostają skontrastowane ze spokojem zimowego pejzażu oraz obojętnością żołnierzy. Breugel po raz kolejny ucieka się do sposobu, by za pomocą sceny religijnej nawiązać do czasów sobie współczesnych i wyrazić sprzeciw wobec terroru wprowadzanego w Niderlandach przez władców katolickiej Hiszpanii. 

Pieter Bruegel – Spis ludności w Betlejem

Niecodzienny sposób dla zilustrowania Bożego Narodzenia znalazł flamandzki malarz Pieter Bruegel w obrazie zatytułowanym Spis ludności w Betlejem. Scena rodzajowa, wielopostaciowa, dodatkowo umieszczona w zimowym pejzażu niewielkiego niderlandzkiego miasteczka, posłużyła za tło Świętej Rodzinie. Józefa o pochylonej, zmęczonej drogą sylwetce dostrzegamy prawie w środku kompozycji, między ośnieżonymi wozami, ciągnie za sobą dwa zwierzęta – osiołka na którym siedzi zmarznięta, owinięta płaszczem Maryja oraz wołka, który łypie na nas patrzących okiem. Ciszę i spokój zimowego  krajobrazu, burzy jedynie tłum zbierających się pod gospodą ludzi, którzy podobnie jak bohaterowie głównej sceny przybyli, aby dać się zapisać urzędnikowi. Surowy klimat, prostota ludu, trudy życia pokazują nam, że Chrystus przychodzi i objawia się światu w codzienności. Poprzez obecność laurowego wieńca oraz herbu Habsburgów przy gospodzie artysta daje nam jasno do zrozumienia, że wydarzenie biblijne nie jest jedynym tematem tego obrazu…

Święty Jan Chrzciciel – Anioł Pustyni – ikony prawosławne

Ostatni prorok Starego Testamentu, zwiastujący już czasy nowe, głoszący Dobrą Nowinę o przyjściu na świat Zbawiciela, znany jest zarówno sztuce chrześcijańskiego Wschodu, jak i Zachodu. Malarstwo ikon znacznie rozszerza nam jednak ikonografię św. Jana Chrzciciela - odnośnie jego misji, jako poprzednika Chrystusa (gr. Prodromos) oraz zwiastuna - Bożego Posłańca (gr. Angelos). Zapraszamy serdecznie do odkrywania wraz z nami kolejnych przymiotów Jana, dzięki którym liturgia Wschodu tytułuje go jasną gwiazdą zaranną, wskazującą na Jutrzenkę Świtu swoim wzejściem na niebie i nazywa „Aniołem na ziemi” oraz „Człowiekiem nieba”.

Simone Martini – Zwiastowanie

Pełna wdzięku, mistycyzmu i subtelnego piękna scena spotkania Posłańca Dobrej Nowiny – Archanioła Gabriela i zaczytanej w Słowo Boże Maryi emanuje spokojem i ciszą. Instynktownie czujemy, jak wielkie rzeczy dokonują się w sercu młodej kobiety, wybranej przez Boga na matkę Syna Człowieczego.  Scenie asystują półpostacie proroków w medalionach oraz postacie świętych w wydzielonych arkadach. Całość przedstawienia przyjmuje formę pięcionawowej świątyni, w której wnętrzu odkrywa się przed nami tajemnica Zwiastowania.  
#malarstwosieneńskiegotrecenta

Maiestas Domini – tympanon z Arles

Płaskorzeźba głównego portalu prowansalskiego kościoła Saint Trophin jest tematem naszej dzisiejszej audycji. Motyw Maiestas Domini – Chrystusa władcy i sędziego, tronującego na majestacie, w otoczeniu czterech symboli ewangelistów lub istot apokaliptycznych, staje się na przełomie XII i XIII wieku niezwykle popularnym tematem, którym zdobione są tympanony średniowiecznych katedr. Dlaczego tak się dzieje? Czy rzeźba zachodnich fasad kościołów mogła mieć znaczenie propagandowe? Odpowiedzi na te pytania szukamy podczas dzisiejszego spotkania na antenie Radia Jasna Góra.
#sztukaśredniowieczna #płaskorzeźba #prowansja
Hawobo at German Wikipedia, CC BY-SA 2.0 DE  via Wikimedia Commons

Jacek Malczewski, Śmierć Ellenai

Elegijny, pełen melancholii nastrój przebija z płótna Jacka Malczewskiego, który natchniony losem zesłańców na Sybir maluje ból młodzieńca po stracie towarzyszki życia. Temat obrazu jest symboliczny, zainspirowany został poematem Anhelli Juliusza Słowackiego i podobnie jak on wyraża tęsknotę za wolną Polską.
#niepodległa #malarstwopatriotyczne
Jacek Malczewski, CC BY-SA 4.0 via Wikimedia Commons