Piękno zbawia świat

Michael Willmann – Męczeństwo św. Judy Tadeusza

Artysta urodzony w Królewcu ale działający w kręgu zakonu cystersów, głównie w Polsce, maluje historię św. Judy Tadeusza. Scenę męczeństwa apostoła, przedstawia jako jedną z kilkunastu, w cyklu ukazującym dwunastu apostołów oraz kilku innych świętych kościoła katolickiego. Kompozycyjnie bardzo bliski Rubensowi, stylistycznie Rembrandtowi. Obrazuje apokryficzną historię dotyczącą pobytu św. Tadeusza w Persji, gdzie wraz ze św. Szymonem w pogańskiej świątyni Apolla i Diany wyrzucają demony z posągów bóstw.

Rogier van der Weyden – Św. Łukasz malujący portret Madonny

Niderlandzki artysta przedstawia nam w swoim obrazie wnętrze zamkowej komnaty otwartej trzema oknami na krajobraz idealnego miasta. W tym samym wnętrzu umieszcza Madonnę z Dzieciątkiem i przyklękającego przed Nią św. Łukasza, który w szybkim szkicu utrwala rysy Maryi. Zarówno święty malarz jak i my zostajemy dopuszczeni do oglądania bardzo intymnej sceny karmienia Dziecka. W przedstawieniu bardzo odczuwalny jest nastrój spokoju i ciszy, którego nie burzy ani obecność Łukasza ani kolejnych pokoleń oglądających.

Giorgio Vasari – Św. Hieronim

Vasari -autor żywotów słynnych artystów malarzy, rzeźbiarzy i architektów przedstawia nam św. Hieronima  na pustyni otoczonego niemal z każdej strony przez pokusy. Jedyną bronią świętego jest krucyfiks, w który wpatruje się usiłując odgonić od siebie uderzające pokusy miłości, nieczystości a nawet pokusę sławy. Stylistycznie artysta wykorzystuje doświadczenie wielu mistrzów dojrzałego renesansu, wzoruje się także na Michale Aniele, który do końca życia pozostawał dla Vasariego największym artystycznym autorytetem.

Caravaggio – Matka Boża Różańcowa

Obraz ukazuje nam wizję św. Dominika, podczas której święty ten otrzymuje od Maryi różaniec, jako powszechne narzędzie pomocne człowiekowi w każdej trudnej sytuacji. Na obrazie dostrzegamy ludzi wszystkich stanów i w różnym wieku, którzy czekają na różaniec. Mężczyzna, który spogląda na nas i szarpie za rękaw Dominika, próbuje skupić uwagę świętego na kolejnych pokoleniach oglądających, którzy podobnie jak ludzie jemu współcześni przychodzą prosić o szczególną interwencję Maryi i Jezusa w swoim życiu a różaniec pozostaje dla nich najlepszym łącznikiem ze światem duchowym.

Lodovico Carracci – Anioł uwalniający dusze w czyśćcu

Anioł, jako wysłannik Boży zstępuje do rzeczywistości czyśćca, pełnej płomieni, które nie parzą lecz oczyszczają. Symbolika obrazu przesycona jest tematyką uwolnienia, oczyszczenia i ideą modlitewnego orędownictwa, na co wskazują wybrane postaci świętych, którzy przywoływani są w chwili śmierci. Na temat czystości i oczyszczenia wskazuje nam również symbol lilii, który jednocześnie wiążemy także z postacią Maryi orędowniczki dusz czyśćcowych.

Caravaggio – Męczeństwo św. Mateusza

To jeden z cyklu trzech obrazów dotyczących żywota świętego apostoła, namalowany na zlecenie kardynała Matea Contreilego do kaplicy kościoła św. Ludwika Króla Francji w Rzymie. Bohater obrazu – Mateusz ukazany w kapłańskich szatach, pada na schodkach prezbiterium tuż przy widocznej mensie ołtarzowej , gdzie jeszcze przed chwilą sprawował eucharystię. Napastnikiem jest półnagi mężczyzna – poganin. Scenie przyglądają się przerażeni uczestnicy mszy św. O tym, że scena ta, zatrzymana niczym w fotograficznym kadrze, zakończy się śmiercią apostoła, świadczy pojawiający się anioł, który wciska w otwartą dłoń Mateusza palmę męczeństwa.

Rubens – Podwyższenia krzyża – tryptyk

To pierwsze po powrocie z ośmioletniego pobytu artysty z Włoch duże zlecenie, nad jakim pracował. Tytułowe podniesienie krzyża, któremu towarzyszy nagromadzenie ciał postaci mężczyzn zaangażowanych w ustawienie krucyfiksu na ziemi, widzimy w środkowym obrazie. To co dzieje się w skrzydłach bocznych choć koresponduje z częścią środkową, stanowi niejako oddzielny motyw. Ramy obrazu głównego wydają się być zbyt ciasne, by pomieścić  wszystkich uczestników dramatu. Najbardziej konsekwentna we wszystkich trzech częściach tryptyku jest przyroda i ukazana sceneria. Zgodnie z tytułem dzieła, Rubens położył akcent na ogromny ciężar, z jakim zmagają się podnoszący krzyż, sugerując nam wszystkim, że jest to ciężar grzechów, jakie wziął na siebie Jezus.

Wit Stwosz – Narodzenie Maryi

Kwatera znajdująca się po lewej stronie, w skrzydłach stałych ołtarza Mariackiego, widoczna wyłącznie po jego zamknięciu, usytuowana  jest pośrodku cyklu dotyczącego życia Matki Bożej, między scenami: Spotkanie Joachima i Anny oraz Edukacja Maryi w świątyni jerozolimskiej. Kolejny już raz mistrz z Norymbergi w przepiękny sposób opowiada życie współczesnych mu mieszczan krakowskich, tym razem jesteśmy świadkami niezwykle intymnej sceny – narodzin.  Wnętrze mieszkalne, oraz stroje portretowanych kobiet: będącej w połogu Anny oraz  towarzyszących jej trzech położnych, świadczą o zamożności gospodarza domu. Nastrój ciszy i ciepła emanuje z płaskorzeźby, przypominając nam o tym, że oto w narodzinach Maryi dokonuje się ważny etap w historii zbawienia człowieka.